Użytkowanie lasu odnosi się do wszelkich form korzystania z zasobów leśnych w sposób zrównoważony, uwzględniający potrzeby społeczne, gospodarcze i środowiskowe. Wyróżnia się różne rodzaje użytkowania lasu, które obejmują:

• Pozyskiwanie drewna: wycinka drzew na cele przemysłowe, opałowe, budowlane czy papiernicze.
• Eksploatacja innych produktów leśnych: pozyskiwanie grzybów, jagód, ziół, kory, żywicy, choinek czy miodu spadziowego.

W szerszym ujęciu las pełni funkcję ochrony gleby przed erozją, regulacji stosunków wodnych, stabilizacji klimatu oraz redukcji zanieczyszczeń powietrza, jest miejscem bytowania dla wielu gatunków roślin i zwierząt, a także miejscem wypoczynku i rekreacji.

Podstawą użytkowania lasu jest jego zrównoważony rozwój, co oznacza korzystanie z jego zasobów w taki sposób, aby zachować ich zdolność do regeneracji i zapewnić ich dostępność dla przyszłych pokoleń. Dlatego też ilość pozyskiwanego drewna jest ściśle regulowana i określona w dokumencie zwanym Planem Urządzenia Lasu, który sporządzany jest dla każdego nadleśnictwa na 10 lat. Zapewnia on pozyskiwanie drewna w granicach nie tylko  nieprzekraczających możliwości produkcyjnych lasu, ale również systematycznie zwiększających zapas drewna pozostającego w lasach, tzw. zapas na pniu.

Nadleśnictwo Antonin prowadzi gospodarkę leśną w oparciu o Plan Urządzenia Lasu sporządzony na okres od 1 stycznia 2024 roku do 31 grudnia 2033 roku, na podstawie stanu lasu w dniu 1 stycznia 2024 roku. Jednym z podstawowych parametrów, w oparciu o który prowadzi się gospodarkę leśną jest etat cięć, czyli ilość drewna do pozyskania, określona w planie urządzenia lasu lub uproszczonym planie urządzenia lasu, wynikająca z potrzeb odnowienia, pielęgnowania i ochrony lasu oraz z zasady trwałości i ciągłości użytkowania; etat cięć przedrębnych – planowany w ramach użytkowania przedrębnego; etat cięć rębnych – planowany w ramach użytkowania rębnego.

Użytkowanie rębne – wykonuje się w drzewostanach „dojrzałych”; podstawowym celem jest przebudowa i odtworzenie wyciętego drzewostanu – nadleśnictwo może pozyskać maksymalnie 505929 m³ drewna w ramach tych cięć w obecnym 10-leciu.

Użytkowanie przedrębne – w drzewostanach objętych tym typem użytkowania usuwa się drzewa uznane za niepożądane i szkodliwe dla pozostałych drzew i wartościowych elementów drzewostanu. Etat użytków przedrębnych rozlicza się w ujęciu powierzchniowym. Dla Nadleśnictwa Antonin określono, że cięcia tego typu wykonać należy na maksymalnej powierzchni 11032,13 ha (orientacyjna miąższość drewna do pozyskania na tej powierzchni wynosi 518826 m³).

Z różnorakich przyczyn w lasach wykonuje się cięcia wcześniej niezaplanowane – są one konsekwencją wystąpienia czynników szkodotwórczych np. silnych wiatrów czy gradacji owadów.

                                                Fot. T. Baraniecki

Pozyskanie drewna może być wykonywane pilarką lub maszynami wielooperacyjnymi. W zakres pozyskania drewna wchodzi również jego zrywka, która może być wykonywana przeznaczonymi do tego maszynami zrywkowymi. W przeciągu kilkunastu lat nastąpił znaczący wzrost użycia harwesterów i forwarderów służących odpowiednio do ścinki i zrywki drewna. Podnoszą one ergonomię i wydajność prac związanych z pozyskaniem surowca drzewnego. Maszyny te są własnością jednostek Lasów Państwowych lub zakładów usług leśnych, wykonujących zadania na ich zlecenie.

Forwarder wykonujący zrywkę drewna. Fot. T. Baraniecki