Hodowla lasu to dziedzina leśnictwa zajmująca się planowaniem, organizacją i realizacją działań zmierzających do utrzymania, odnawiania oraz kształtowania lasów.

Jej głównym celem jest zapewnienie trwałości i wielofunkcyjności lasów poprzez odpowiednie gospodarowanie zasobami leśnymi.

Podstawowe zadania hodowli lasu obejmują:

1. Odnawianie lasu – proces polegający na wprowadzaniu nowych pokoleń drzew na zrębach lub na powierzchniach gdzie doszło do naturalnego procesu obumierania drzewostanu. Jest to przywracanie lasu na terenach gdzie był on wcześniej.

Celem odnawiania jest zapewnienie ciągłości lasu oraz zachowanie jego funkcji ekologicznych, gospodarczych i społecznych. Odnowienie lasu może odbywać się na dwa sposoby:

• Odnowienie naturalne – polega na wykorzystaniu samosiewu nasion drzew z sąsiednich drzewostanów lub odrostów korzeniowych i pniowych. Proces ten jest bardziej zbliżony do naturalnych cykli życia lasu i często stosowany jest w lasach o wysokiej wartości przyrodniczej.
• Odnowienie sztuczne – polega na sadzeniu lub wysiewaniu drzew przez człowieka. W tym przypadku wykorzystuje się sadzonki wyprodukowane w szkółkach leśnych, co pozwala na kontrolowanie składu gatunkowego i jakości przyszłego drzewostanu. Wprowadza się gatunki drzew dostosowane do warunków siedliskowych. Dokonuje się selekcji odpowiednich gatunków drzew z uwzględnieniem warunków klimatycznych, glebowych oraz ekologicznych.  

2. Zalesianie – zakładanie lasów na gruntach, które wcześniej nie były pokryte lasem, takich jak nieużytki, tereny porolne czy zdegradowane.

3. Pielęgnacja drzewostanów – obejmuje zabiegi pielęgnacyjne, takie jak czyszczenia i trzebieże, które są niezbędne do prawidłowego rozwoju drzew i utrzymania zdrowotności lasu. Zabiegi te pomagają w eliminacji drzew chorych, uszkodzonych lub niepożądanych gatunków.

Podstawowe zasady w tym zakresie reguluje dokument "Zasady hodowli lasu".

Określa fundamentalne cele i wytyczne dotyczące prowadzenia gospodarki leśnej w Polsce.

Podstawowe cele hodowli lasu zgodne z tym dokumentem obejmują:

1. Zapewnienie trwałości lasów – dążenie do ciągłości istnienia lasów poprzez odpowiednie odnowienia i pielęgnację drzewostanów.

2. Utrzymanie i poprawa różnorodności biologicznej – ochrona istniejących ekosystemów leśnych oraz wprowadzanie gatunków dostosowanych do warunków siedliskowych.

3. Dostosowanie drzewostanów do warunków siedliskowych – zwiększanie odporności lasów na zmiany klimatyczne i inne zagrożenia poprzez dobór odpowiednich gatunków drzew.

4. Zrównoważona produkcja surowca drzewnego – gospodarowanie lasami w sposób zapewniający ciągłość produkcji drewna przy zachowaniu funkcji ekologicznych i społecznych.

5. Ochrona gleby i zasobów wodnych – zapobieganie degradacji gleby i ochrona zasobów wodnych poprzez odpowiednie zabiegi hodowlane i pielęgnacyjne.

6. Funkcje społeczne lasów – zapewnienie dostępu do lasów w celach rekreacyjnych, edukacyjnych oraz integracji społecznej.

Hodowla lasu ma kluczowe znaczenie dla zachowania różnorodności biologicznej, ochrony gleb, regulacji gospodarki wodnej oraz przeciwdziałania zmianom klimatycznym.

Hodowla lasu w Polsce przyczynia się do łagodzenia skutków zmian klimatycznych poprzez pochłanianie dwutlenku węgla, ochronę zasobów wodnych oraz przeciwdziałanie erozji gleb. Dzięki kompleksowym działaniom hodowlanym, polskie lasy zachowują swoją trwałość i różnorodność biologiczną.

Poprzez odpowiednie gospodarowanie zasobami leśnymi, hodowla lasu wspiera również produkcję drewna, które jest odnawialnym surowcem wykorzystywanym w wielu gałęziach gospodarki.

Podsumowując, hodowla lasu to kompleksowy proces zarządzania i pielęgnacji lasów, który odgrywa kluczową rolę w zapewnieniu ich trwałości, zdrowotności i funkcjonalności dla obecnych i przyszłych pokoleń.

Nadleśnictwo Antonin od kilku lat nie posiada własnej szkółki leśnej. Produkcja sadzonek na potrzeby Nadleśnictwa odbywa się na Szkółce Leśnej Nadleśnictwa Kalisz oraz w Ośrodku Szkółkarsko-Nasiennym Nadleśnictwa Jarocin.

Cechą charakterystyczną dla Nadleśnictwa Antonin jest bardzo wysoki udział odnowień naturalnych i siewów w procesie odnawiania lasu.

Wykres przedstawia udział odnowień naturalnych i siewów w odnowieniach powierzchni leśnych w latach 2014-2023.